کد مطلب:16413 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » احكام

«فقه» در ميان اهل تسنن، چند شاخه شد و روش استنباطي هركدام، چه بود؟

در ميان اهل تسنن دو سيستم فقهي به وجود آمد: سيستم اهل حديث كه بيشتر ميان فقهاي مدينه معمول بود و سيستم رأي و قياس كه بيشتر ميان فقهاي عراق معمول بود.
روش اهل حديث اين بود كه در مسائل، در درجة اول به قرآن رجوع ميكردند، اگر حكم مسأله را در قرآن نمييافتند به حديث پيغمبر مراجعه ميكردند، اگر احاديث، مختلف بود، به ترجيح احاديث از نظر راويان سند ميپرداختند،، اگر در حديث نمييافتند و يا ترجيحي در ميان احاديث مختلف به دست نميآوردند به اقوال و فتاواي صحابه رجوع ميكردند و اگر از اين راه هم طَرْفي نميبستند، كوشش ميكردند به نحوي از اشاراتي كه در نصوص هست چيزي استفاده كنند و بندرت اتفاق ميافتاد كه به رأي و قياس متوسل شوند.
روش اهل قياس غير اين بود. آنها اگر حكمي را در قرآن يا سنّت، قطعي نمييافتند به احاديث منقوله چندان اعتماد نميكردند زيرا آنها را غالباً مجعول يا تحريف شده ميدانستند. معتقد بودند كه يك نفر فقيه در اثر ممارست در مقررات قطعي اسلامي، به روح قوانين اسلامي آشنا ميشود و از روي مشابهات ميتواند حكم مسألة مورد نظر را اكتشاف كند.
اهل رأي و قياس معتقد بودند كه «عدالت» و «مصلحت» ميتواند راهنماي خوبي براي فقيه باشد. اينجا بود كه فقيه خود را موظف ميديد كه دربارة آنچه «مقتضاي عدالت» است و آنچه مصلحت اقتضا ميكند بينديشد. اصطلاحاتي از قبيل «استحسان» يا «استصلاح» از همين جا پيدا شد.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج1 – عدل الهي
شهيد مطهري